Ostatki: znaczenie i data tego ważnego dnia karnawału

Ostatki — co to jest i jak obchodzimy ten dzień

Ostatki, inaczej zapusty są świętem obchodzonym w ostatni wtorek przed Środą Popielcową. Jest to dzień oznaczający koniec karnawału, który rozpoczyna się 6 stycznia, czyli w Święto Trzech Króli. Niekiedy ostatkami nazywa się pięć dni od tłustego czwartku do wtorku przed Popielcem. Jest to czas niezwykle radosny, opierający się na zabawie przy suto zastawionym stole i tańcach.

Ostatki, zapusty, śledzik, podkoziołek — karnawałowe tradycje

W dawnych czasach, w ostatnich dniach karnawału, zapraszano muzykantów i urządzano wielkie świętowanie przy jedzeniu i tańcach. Takie święto nazwane było także Zapustami albo Mięsopustami. To oczywiście nazwy, które oznaczały czasami nawet całonocne bale i imprezy. Po wsiach chodzili zapustni przebierańcy, którzy pojawiali się na takiej uroczystości w strojach zwierząt mających symbolizować nadchodzącą wiosnę i przynieść szczęście domownikom. Przebierali się na przykład w strój:

• kozy,
• turonia,
• konia,
• bociana,
• żurawia.

Same ostatki miały też różne nazwy w innych miejscach naszego kraju. W Wielkopolsce, na Kujawach, na Ziemi Łęczyckiej i Sieradzkiej ostatkowa zabawa to Podkoziołek. Brały w niej udział panny, które tańczyły w karczmie i musiały złożyć okup przed wystruganą figurką chłopca lub wizerunkiem kozła. Inny zwyczaj to symboliczne niszczenie czy grzebanie różnych postaci. Na Kujawach było to np.”zabijanie” drewnianego grajka. Tak kończono zabawy, by o północy rozpocząć już Wielki Post. Wówczas to gospodynie dokładnie wygotowywały garnki w wodzie z ługiem, szorowały je, aby pozbyć się resztek tłuszczu i w ten sposób przygotować się do postu i czasu wyciszenia. Do dziś można zauważyć na Kujawach „chodzenie z kozą”, czyli pochód przebierańców. Uczestniczą w nim poza wspomnianą kozą: koń — symbol odwagi, bocian- zapowiadający wiosnę, niedźwiedź — kojarzący się z wielką siłą. 

Natomiast na Kaszubach obchodzono tzw. „śledzik”, prawdopodobnie dlatego, że śledź był jedną z prostszych, kaszubskich potraw i tym samym pasował do nadchodzących dni postu. Kiedy jest śledzik? To dzień poprzedzający Środę Popielcową, rozpoczynającą wyciszenie przed Wielkanocą.

Samo określenie „Śledzik” przyjęło się w Polsce w latach 60 dwudziestego wieku. W kaszubskich domach, podczas ostatnich dni karnawału, królował właśnie śledzik, którego podawano w trakcie hucznych zabaw. To prosta i tania potrawa, która zwiastowała nadchodzący post i świetnie pasowała jako dodatek do napojów alkoholowych.

Warto wspomnieć, że Ślązacy też obchodzili śledzika, a po zakończonych tańcach urządzali „grzebanie basa”, które oznaczało koniec zabaw. Do tego celu używano zazwyczaj skrzypiec lub innego instrumentu, który symbolicznie „grzebano” przy akompaniamencie zawodzących nad nim kobiet.

Wszystkie te tradycje głównie skupiały się na pochodach, dobrym jedzeniu i hucznych tańcach. Pochody to taniec, śpiew, zaczepianie przechodniów. Tacy kolędnicy zachodzili na podwórza, wciągając do zabawy domowników. W zamian za odwiedziny otrzymywali  pieniądze, jajka, owoce, a obecnie częstowani są też pączkami i wódką. Współcześnie nikt z uczestników zapustnych korowodów już nie pamięta raczej o ich magicznym znaczeniu. Teraz jest to tylko typowa, żywiołowa zabawa.  

Kiedy są ostatki: kalendarz końca karnawału

Ostatki podobnie jak i Święta Wielkanocne to święto ruchome, tzn. nie mają jednej daty ich obchodzenia. Przypadają jednak zawsze na ostatni wtorek przed Środą Popielcową Wówczas odbywa się wiele zabaw i hucznych obchodów zakończenia czasu karnawału. Potem następuje okres wyciszenia i skupieniu na sferze religijnej, związanej z Wielkanocą. Ostatni tydzień zabawy karnawałowej przed Wielkim Postem poprzedza tłusty czwartek.Tego dnia ludzie jedzą na potęgę najróżniejsze słodkości, a przodują wówczas oczywiście pączki. 

Ostatnia sobota karnawału: jak przygotować się na ostatki

Imprezy ostatkowe organizowane są na całym świecie. Najhuczniej świętują je mieszkańcy Rio de Janeiro W Polsce nie praktykuje się uroczystości z tak wielkim przepychem, ale tradycja ostatków wciąż jest żywa i warto spotkać się ze znajomymi z tej okazji. Zabawa połączona z dobrym jedzeniem na pewno wprawi wszystkich gości w wyśmienity humor. 

Zanim jednak zorganizujesz imprezę, wybierz motyw przewodni. Może to być, na przykład, kolor, zestawienie kilku barw lub motywów. Postaraj się, aby wszystkie dekoracje, którymi ozdobisz mieszkanie, miały wspólny mianownik. Najlepiej zacząć od aranżacji stołu. Kolor lub wzór, który będzie dominował w dekoracjach, dobierz do zastawy, obrusa czy serwetek.

Możesz też samodzielnie wykonać girlandy z papieru lub trójkątne chorągiewki i przyczepić je do sznurka, wieszając pod sufitem lub na ścianach pokoju. 

Co do potraw, to jeśli organizujesz spotkanie o luźnym, towarzyskim charakterze, postaw na tzw. finger food, czyli przekąski na jeden kęs, które spożywa się bez użycia sztućców. Takie minismakołyki poukładaj na dużych talerzach lub półmiskach. Oliwki, winogrona, pomidorki koktajlowe, kuleczki mozzarelli, małe ogórki konserwowe i inne przekąski podaj w miseczkach razem z widelczykami do przekąsek i z wykałaczkami — goście będą mogli skomponować sobie tzw. koreczki wedle uznania. Świetnym i niezwykle wygodnym rozwiązaniem przy przygotowaniu takiego luźnego spotkania jest użycie jednorazowych talerzyków, kubeczków i sztućców. W wielu sklepu można kupić naprawdę ładne papierowe i plastikowe naczynia w modne i efektowne wzory.

Sukienki na ostatki: jak się ubrać na karnawałowe pożegnanie

Ostatnie dni karnawału rozpoczyna tłusty czwartek, a kończy wtorek przed Środą Popielcową, która rozpoczyna Wielki Post. Ostatki więc jak sama nazwa wskazuje, są ostatnią szansą na zabawę do białego rana. Pomimo tego, że w Polsce nie świętuje się ich tak hucznie jak w Rio, większość klubów i restauracji urządza z tej okazji przyjęcia.

Wybierasz się na taką imprezę i nie wiesz jaką sukienkę powinnaś założyć? 

Spieszymy z pomocą! Sukienka powinna być dopasowana do Twojej figury i preferencji, bo tylko wtedy poczujesz się w niej dobrze i będziesz mogła się beztrosko i komfortowo bawić. Twoja kreacja nie powinna też krępować Twoich ruchów — nie tylko podczas chodzenia, ale również tańca.

Postaw zatem na wygodę, pamiętając, że stylowe sukienki na ostatki powinny prezentować się elegancko i z klasą! Idealną propozycją jest długa sukienka maxi — świetne rozwiązanie zarówno dla wysokich jak i szczupłych kobiet, ale również dla tych, które swoją kreacją chciałyby zatuszować niektóre mankamenty i dodać smukłości swojej sylwetce.

Tego typu sukienki, są zawsze strzałem w 10 i zawsze królują na balowych parkietach. Kolory, które są najbardziej odpowiednie na tego rodzaju okazje to: złoto, srebro, burgund, brudny róż, butelkowa zieleń i kobalt. Jeśli szukasz sukienki, którą chciałabyś wykorzystać również na inne uroczystości, warto postawić na ponadczasową klasyczną czerń. Tak zwana „mała czarna” też się na pewno sprawdzi.

Koniec karnawału: jak świętujemy ostatki

W wielu regionach Polski ostatki obchodzone były bardzo hucznie. Najpopularniejszą zabawą szlachty były kuligi, czyli przejażdżki saniami zaprzęgniętymi w konie. Jeżdżono od dworu do dworu, jedząc, pijąc i bawiąc się z sąsiadami. Czasem trwało to nawet kilka dni z rzędu. Zamożni Polacy organizowali reduty, czyli bale maskowe. Podczas niektórych z nich zbierane były pieniądze na cele charytatywne. 

Ważnym elementem zabawy ostatkowej były oczywiście tańce. Według dawnych zwyczajów wysokimi podskokami tanecznymi zaklinano przyrodę. Im wyżej udawało się doskoczyć uczestnikom zabawy, tym obfitsze miały być plony w danym roku.

W przeszłości polski karnawał był świętowany o wiele huczniej niż obecnie. Dziś jest to przede wszystkim czas spotkań ze znajomymi, które organizowane są przeważnie na własną rękę.

W szkołach i przedszkolach dzieci w przebraniach bawią się podczas specjalnie zorganizowanych dla nich imprez. Dzieci uwielbiają przebierać się za różne postacie, a najważniejszym elementem ich strojów jest oczywiście maska. Obecnie ostatki obchodzi się głównie, jedząc pączki i śledzika, które są serwowane na zwieńczenie ostatkowych zabaw.

Kiedy jest karnawał — jest zabawa, tańce, muzyka, jednak to wszystko cichnie, gdy nastaje ostatnia sobota karnawału — ostatni dzień karnawału. Po okresie hucznych zabaw i suto zastawionych stołów wchodzimy w Wielki Post przed Świętami Wielkanocnymi.