Ślub cywilny – jakkolwiek wielka nie byłaby miłość małżonków – to nic innego jak czynność administracyjna polegająca na złożeniu oświadczenia. Brzmi mało romantycznie? Wizyty w urzędach rzadko bywają urokliwe. Dlatego przygotowaliśmy przewodnik po ślubie cywilnym, który sprawi, że formalności będą lekkie, łatwe i przyjemne.
Spis treści
Ślub cywilny – podstawowe informacje
Zdecydowaliście się na ślub cywilny? To świetnie. Niezależnie od tego, czy za tym wyborem stoją sprawy światopoglądowe, byli małżonkowie czy chęć organizacji szybkiej i cichej uroczystości, musicie dopełnić odpowiednich formalności.
Choć idea zawarcia cywilnego związku sięga kilka stuleci wstecz, to w Polsce została ona uregulowana dopiero 1946 roku, kiedy w życie weszło prawo, nakładające obowiązek rejestrowania związków małżeńskich przez odpowiedni urząd. Wcześniej było to zadanie powierzone wspólnotom wyznaniowym. W roku wprowadzenia przepisów ponad połowę małżeństw zawieranych w Polsce stanowiły śluby religijne niemające żadnego skutku prawnego. Uporządkowanie chaosu i prowadzenie jakiejkolwiek polityki demograficznej było więc wielkim wyzwaniem.
Przed 1946 rokiem ślub cywilny w Polsce można było wziąć wyłącznie na terenie zaboru pruskiego, a stan rzeczy utrzymał się również po odzyskaniu niepodległości. Z tego powodu jedna z najsłynniejszych polskich poetek 20-lecia międzywojennego, pochodząca z Krakowa Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, swojego trzeciego męża poślubiła w Poznaniu. Bowiem tylko tam udzielano ślubów cywilnych.
Dziś zawarcie świeckiego małżeństwa jest możliwe w dowolnym urzędzie w całym kraju. Nie ma znaczenia miejsce zamieszkania przyszłych małżonków. Przygotowania do ślubu cywilnego należy rozpocząć najpóźniej na miesiąc przed planowaną datą uroczystości. Tyle bowiem wynosi określony przez prawo czas oczekiwania na ślub. Termin można skrócić, składając odpowiednio uzasadniony wniosek oraz wnosząc opłatę w wysokości 39 zł.
Kto może wziąć ślub cywilny?
Każda pełnoletnia osoba może wziąć ślub cywilny, pod warunkiem, że nie jest całkowicie ubezwłasnowolniona. W przypadku choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego konieczna jest zgoda sądu. Jej uzyskanie jest również niezbędne w przypadku osób spowinowaconych oraz kobiet, które ukończyły 16 lat, ale nie osiągnęły pełnoletniości.
Oczywiście narzeczeni muszą być stanu wolnego, nie mogą być spokrewnieni w linii prostej bądź skoligaceni. W ostatnim z wymienionych przypadków sprawę rozstrzyga sąd. Stosunek przysposobienia również wyklucza możliwość zawarcia związku małżeńskiego.
Ślub cywilny krok po kroku. Formalności
Przed wizytą w urzędzie stanu cywilnego, młoda para powinna zgromadzić wszystkie potrzebne dokumenty do ślubu. Ich liczba oraz rodzaj są uzależnione od indywidualnej sytuacji narzeczonych. Obowiązkowo należy mieć przy sobie dowód osobisty bądź paszport, dzięki którym kierownik urzędu stanu cywilnego zweryfikuje tożsamość.
Wybierając się do urzędu, należy mieć przy sobie potwierdzenie uiszczenia opłaty skarbowej za sporządzenie aktu małżeństwa. Kwotę, w wysokości 84 złotych, można przelać na konto urzędu, którego numer zwykle jest podany na jego stronie internetowej bądź opłacić na miejscu w kasie.
Zobacz także: Jakie są koszty ślubu cywilnego? Poradnik dla przyszłych małżonków
Z kolei ślub osoby rozwiedzionej jest możliwy po przedłożeniu skróconego odpis aktu małżeństwa oraz odpisu wyroku sądu potwierdzającego rozwód. W przypadku związków, które zakończyła śmierć współmałżonka, konieczne jest przedstawienie odpisu aktu zgonu.
W szczególnych sytuacjach – np. ślubu 16-letniej dziewczyny – należy przedstawić odpowiednią zgodę sądu. Jest ona niezbędna również w przypadku konieczności skorzystania z pośrednictwa pełnomocnika (wówczas przedstawia się zgodę sądu wraz z pełnomocnictwem).
Nie ma potrzeby dostarczania aktów urodzenia, ponieważ powinny być one dostępne w ogólnopolskiej bazie. Zdarza się jednak, że kierownik urzędu stanu cywilnego nie może ich pobrać. W takiej sytuacji młoda para musi złożyć wniosek o ich wydanie. Termin realizacji to nawet 10 dni. A to nie tylko znacznie przedłuży formalności, ale wiąże się z kolejną wizytą w urzędzie. Dlatego dobrze jest się wcześniej upewnić, czy dane dokumenty są widoczne w systemie. Podczas pierwszej wizyty w urzędzie narzeczeni są zobowiązani podpisać tzw. zapewnienie o tym, że nie wiedzą o istnieniu okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa. Dokument przygotowuje urzędnik. Jest on ważny 6 miesięcy i jeśli w tym czasie narzeczeni nie staną na ślubnym kobiercu, konieczne jest ponowne dopełnienie tej formalności.
Ślub cywilny z obcokrajowcem. Jakie dokumenty są potrzebne?
Chęć wstąpienia w związek małżeński z obcokrajowcem oznacza, że kierownik urzędu stanu cywilnego poprosi o dodatkowe dokumenty. Osoba pochodząca z innego kraju musi przedłożyć pismo potwierdzające, że może wziąć ślub w świetle prawa miejscu jej pochodzenia. Jeśli zdobycie takiego dokumentu jest wyjątkowo trudne (np. w danym kraju jest wojna), wiążące jest orzeczenie sądu w tej sprawie. Wniosek o jego wydanie składa się w sądzie odpowiednim dla miejsca zamieszkania danej osoby.
Urzędnik, nie mogąc ustalić danych niezbędnych do wpisania do aktu małżeństwa, może zwrócić się do cudzoziemca bądź cudzoziemki o przedłożenie odpisu aktu urodzenia oraz odpisu aktu małżeństwa z informacją o tym, że osoba nie jest już w tym związku małżeńskim. Wszystkie dokumenty sporządzone oryginalnie w obcym języku muszą być przetłumaczone przez tłumacza przysięgłego lub polskiego konsula. Jeśli jedno z przyszłych małżonków nie porozumiewa się w języku polskim, konieczne jest wsparcie osoby zajmującej się przekładem, która będzie towarzyszyła narzeczonym podczas wizyty w urzędzie oraz w trakcie ceremonii zaślubin. Wbrew powszechnej opinii prawo nie wymaga by był to tłumacz przysięgły.
Ślub cywilny w plenerze. Czy jest to możliwe?
Co do zasady ceremonia ślubu cywilnego odbywa się gmachu urzędu. W niektórych miastach funkcjonują też tzw. pałace ślubów, czyli eleganckie nieruchomości w prestiżowych lokalizacjach, w których udzielany jest ślub przez urzędnika. Od 2015 roku możliwe jest zawarcie ślubu cywilnego poza urzędem. Zorganizowanie uroczystości w plenerze wiąże się z dodatkową opłatą w wysokości 1000 zł. Wyjątkiem jest ślub obywający się w zakładzie karnym lub w szpitalu. Wówczas – z uwagi na wyższe okoliczności – narzeczeni nie ponoszą żadnej dodatkowej opłaty.
O miejscu, w którym miałby się odbyć ślub cywilny, należy poinformować urzędnika. Do niego bowiem należy ostateczna ocena i decyzja, czy w danej lokalizacji ślub odbędzie się z zachowaniem odpowiedniej rangi wydarzenia, a uczestniczącym w nim osobom nie grozi żadne niebezpieczeństwo. Jest więc mało prawdopodobne, że ślub na plaży pośród parawanów letników spotka się z aprobatą kierownika urzędu stanu cywilnego. Natomiast uroczystość w eleganckim ogrodzie bądź prywatnym kurorcie nie powinna budzić sprzeciwu.
Ślub cywilny za granicą. Gdzie można wziąć ślub w innym kraju?
Jeżeli chodzi o ślub cywilny, to najprostszym sposobem jest ceremonia w konsulacie. Należy telefonicznie skontaktować z daną placówką dyplomatyczną, której pracownicy udzielą wszystkich niezbędnych informacji dotyczących terminów, niezbędnej dokumentacji oraz szczegółów dotyczących dnia ślubu. Oprócz obowiązkowych do ślubu cywilnego dokumentów młodzi muszą przygotować zaświadczenie o braku prawnych przeciwwskazań do zawarcia małżeństwa.
Młoda para przed ceremonią musi złożyć wizytę w wybranym konsulacie, więc należy przygotować się na podróż. Związku z tym, że ślub odbywa się na terenie placówki dyplomatycznej, narzeczeni często są również proszeni o listę imienną gości. W dniu ślubu należy mieć przy sobie dowody osobiste bądź paszporty. Dotyczy to zarówno młodej pary jak i świadków. Taki ślub daje też wspaniały pretekst do wyjątkowej podróży.
Ślub cywilny można zawrzeć również przed urzędnikiem innego kraju, co często jest praktykowane przez pary jednopłciowe. Wówczas należy małżeństwo zarejestrować w urzędzie stanu cywilnego w Polsce. W przypadku rejestracji związku osób tej samej płci, które zdecydowały się na ślub za granicą, tzw. transkrypcja aktu stanu cywilnego wciąż budzi duże emocje i spotyka się ze sprzecznymi opiniami środowisk prawniczych.
Ślub cywilny. Jak wygląda ślub cywilny w praktyce?
W dniu ślubu młoda para stawia się w urzędzie w towarzystwie świadków. Kierownik urzędu stanu cywilnego bądź jego zastępca weryfikuje ich tożsamość na podstawie dowodów bądź paszportów. Następnie zaprasza narzeczonych oraz gości do sali ślubów. Sama uroczystość trwa około 20 minut i ma podniosły charakter. Małżonkowie wygłaszają oświadczenia następującej treści: Świadomy/a praw i obowiązków wynikających z założenia rodziny, uroczyście oświadczam, że wstępuję w związek małżeński z (imię partnerki/partnera) i przyrzekam, że uczynię wszystko, aby nasze małżeństwo było zgodne, szczęśliwe i trwałe.
Świadkowie potwierdzają złożenie oświadczenia i następnie podpisywany jest akt małżeństwa, w którym określa się również nazwiska nowożeńców oraz ich potencjalnego potomstwa. Tuż po złożeniu przysięgi można przejść do sali toastów, gdzie podawany jest szampan bądź wino musujące. O tym, czy jest taka możliwość i z jakimi wiąże się kosztami, informuje urzędnik podczas załatwiania formalności.
Zaproszenia na ślub cywilny nie różnią się od tych na ceremonie religijne. Warto jednak wyraźnie zaznaczyć, że ślub odbędzie się w urzędzie i jasno wskazać jego adres. Biorąc pod uwagę, że USC zwykle mieszczą się w centrach miast, na dodatkowym bileciku warto umieścić wskazówki dotyczące parkingu bądź dojazdu. Jeśli po uroczystości planowane jest wesele, to zaproszenia na ślub powinny być rozesłane z 3-miesięcznym wyprzedzeniem.
Otrzymując takie zaproszenie, dobrze jest pamiętać, że uroczystość trwa zaledwie kilkanaście minut i do niewielkiej sali ciężko wejść niepostrzeżenie. Ewentualne spóźnienia nie umkną więc niczyjej uwadze.
Sukienka ślubna na ślub cywilny
Decyzja o wyborze ślubu cywilnego nie musi oznaczać rezygnacji z wesela i atrakcji, o których marzycie. To też prosty sposób na zorganizowanie wesela w plenerze, co daje niezliczone możliwości sprawienia, by ślub był wyjątkowy. Zamek, pałac, a może romantyczny ogród? Naprawdę wiele jest możliwe, a to jak przebiega ślub cywilny w dużej mierze zależy od młodej pary.
Zobacz także: Jaka sukienka na ślub cywilny będzie odpowiednia?
Sukienka na ślub cywilny wciąż może być tą z dziecięcych marzeń. Choć jeśli ceremonia ma odbyć się w urzędzie, to warto upewnić się, jak wygląda sala ślubów. Byłoby dobrze, gdyby w dniu uroczystości nie okazało się, że spowita w pieniste koronki panna młoda wygląda niczym księżna Diana, która przypadkiem trafiła do pokoju nauczycielskiego.
Stylizacje – zarówno młodej pary, jak i gości – powinny być eleganckie i dostosowane do pory dnia. Jeśli więc ślub odbywa się w południe w grę wchodzi strój wizytowy dzienny. Długie suknie i smokingi należy zachować na wieczorną imprezę. Zasady savoir vivre można nieco nagiąć, jeśli dzieje się to na wyraźne życzenie młodej pary np. w przypadku wesela tematycznego. To samo dotyczy białych sukni dla pań. Na temat tej gafy napisano tak wiele, a wciąż zdarzają się kobiety występujące w bieli na nieswoich weselach.
