Potrawy wielkanocne — tradycje wielkanocne na polskim stole

Potrawy wielkanocne: przegląd tradycyjnych i nowoczesnych przepisów

Świąteczny stół powinien być bogaty w różnego typu wielkanocne potrawy! Zarówno w te konkretne i tradycyjne, efektowne dania wielkanocne, jak i te przygotowywane na słodko. Różnego typu mięsa i sałatki będą dobrym dodatkiem do świeżej kromki chleba, a kawałek słodkiego mazurka czy puszystej babki będzie doskonały do filiżanki kawy i herbaty. Potrawy na Wielkanoc mają w Polsce długoletnią tradycję, dlatego bez dwóch zdań powinniśmy ją kultywować, jednak nic nie stoi na przeszkodzie, aby wprowadzać również nowoczesne przepisy młodych pań domu. 

Dania tradycyjne to:

• Żurek wielkanocny na zakwasie z chrzanem — najsmaczniejszy i najzdrowszy to oczywiście taki przygotowywany na zakwasie domowej roboty, który dodaje zupie kwaśnego smaku i aromatu.
• Pieczona biała kiełbasa — przygotowywana z mięsa wieprzowego, o charakterystycznym jasnym kolorze. Może być gotowana, pieczona z cebulką i czosnkiem lub z jabłkami, a nawet zapiekana w cieście francuskim. Najlepiej smakuje jeszcze na ciepło i  w towarzystwie chrzanu lub ćwikły. 
• Jajka faszerowane — to smaczna alternatywa dla tych klasycznych, ugotowanych na twardo i podawanych z majonezem i szczypiorkiem. Można przygotować je z pieczarkami i cebulką, wędzonym łososiem i serkiem śmietankowym, szynką i porem oraz z tuńczykiem. Mogą być  nawet podsmażane!  
• Domowy pasztet wielkanocny — można przygotowywać go  z różnych gatunków mięs i warzyw, idealny nie tylko na tradycyjne śniadanie wielkanocne, ale i tak na co dzień. Pasztet wielkanocny może być wypiekany nawet z jajkiem, ze śliwkami lub z pieczarkami. Jest doskonałym dodatkiem do klasycznego jajka z majonezem i kromki chleba. 
• Schab ze śliwką pieczony — doskonały na ciepło, jako obiadowe danie z kremowym sosem. Sekret pysznego schabu tkwi w wyborze dobrego mięsa, suszonych lub wędzonych śliwek, a także odpowiedniej metodzie wypieku, która uchroni potrawę przed wysuszeniem. Schab wielkanocny możesz wzbogacić również morelami i ziołowym masłem lub nadziać żurawiną.
• Domowa szynka wielkanocna gotowana w szynkowarze — smakuje wyśmienicie z chrzanem, musztardą czy majonezem. Powinna być wyjątkowo soczysta, a zarazem krucha. 
• Drożdżowa babka wielkanocna pieczona lub gotowana — może być cytrynowa, piaskowa, marmurkowa, kokosowa, pomarańczowa, z makiem lub z bakaliami. Możliwości jest naprawdę wiele. Każdą z nich należy oprószyć cukrem pudrem lub oblać białym lukrem czy czekoladową polewą.
• Tradycyjny mazurek wielkanocny na kruchym cieście — najlepszy to ten przygotowany na kruchym cieście, przełożony kajmakową masą i udekorowany bakaliami, owocami i lukrem. Mazurki można wypiekać również z ciasta biszkoptowego, makaronikowego lub marcepanowego. Z kolei kajmak możesz zastąpić czekoladową masą, marmoladą lub dżemem.
• Jarzynowa sałatka wielkanocna z jajkiem i majonezem — to sztandarowa potrawa każdej uroczystości czy świąt, jej po prostu nie może zabraknąć!
• Baranek wielkanocny z ciasta, masła lub cukru —  symbolizuje samego Jezusa Chrystusa, jego łagodność i posłuszeństwo. Przedstawiany w towarzystwie czerwonej chorągiewki z krzyżem przypomina o zmartwychwstaniu Chrystusa, który pokonał grzech. Umieszczany w koszyczku ze święconką i stawiany na wielkanocnym stole. Może być wykonany z ceramiki, ale również z biszkoptowego ciasta, masła lub masy cukrowej.

A poniżej i te nowoczesne:

• Jajka z galarety — to dość nietypowa propozycja, z pewnością przypadnie do gustu miłośnikom tradycyjnych smaków. Ci przecież uwielbiają galaretę.
• Jajka w sosie tatarskim — to prawdziwy rarytas.
• Jajka przepiórcze, kolorowe z łososiem i szynką — to taka nowoczesna przekąska jako świetna przystawka przed daniem głównym.
• Jajka w sosie chrzanowym z ziemniakami — kiedyś były popularne w czasach PRL-u, gdy serwowano je na polskich stołówkach lub w barach mlecznych. Teraz możesz przywrócić drugą młodość temu zapomnianemu daniu. 
• Jajka po szkocku — pięknie się prezentują, a do tego bardzo łatwo je zrobić. Sprawdzą się nie tylko w czasie świąt, ale również jako imprezowa przekąska lub obiadowa alternatywa dla tradycyjnych kotletów mielonych.
• Rosół z pieczonej kaczki — niby klasyka, a jednak nie! Rosół z pieczonej kaczki pasuje na uroczysty obiad, a przy okazji to prawdziwe bogactwo smaków. Można podać go z kluseczkami śląskimi.

Co na święta wielkanocne: najlepsze potrawy na uroczysty stół

Na pytanie, jakie potrawy na święta wielkanocne są tymi, bez których nie potrafimy się obejść, odpowiedzieliśmy już po części. Wobec tego teraz krótkie podsumowanie w postaci tradycyjnego i obowiązkowego zestawu najlepszych dań wielkanocnych:

na wielkanocnym stole muszą być oczywiście jajka, symbol odradzającego się życia, symbol świąt wielkanocnych. Nie może zabraknąć też domowych pieczeni, pasztetów, białej kiełbasy, galaret, żurku i białego barszczu. Specjalne miejsce zajmują też wielkanocne słodkości, do których należą serniki, baby i mazurki. Warto również zadbać o odpowiednią dekorację stołu na Wielkanoc, która sprawi, że wzrośnie apetyt gości, a potrawy będą wyglądać jeszcze smaczniej. Stół wielkanocny w bieli będzie wyglądał świeżo i wiosennie.

Wielkanocne jajka faszerowane — różnorodność przepisów i dekoracji

Jaja faszerowane to jedno z klasycznych dań podawanych podczas wielkanocnego śniadania. Można je przygotować na wiele pysznych sposobów, pobawić się dekoracjami, a także formą podania. Podstawa farszu to oczywiście ugotowane na twardo żółtka, a także główny dodatek smakowy oraz spoiwo, na przykład majonez, śmietana, jogurt czy serek.

Najpopularniejsze są jajka faszerowane szynką, pieczarkami i bardzo często rybą (tuńczykiem, szprotkami czy łososiem). Mniej znane, ale równie smaczne są jajka faszerowane suszonymi pomidorami, groszkiem, burakami czy awokado.

Barszcz biały i żurek wielkanocny: sekrety idealnych przepisów

Żurek wielkanocny i barszcz biały to zupy, które na pierwszy rzut są jednakowe. Nie trzeba być jednak wybitnym kucharzem, żeby je rozróżnić, mimo tego, że podobnie wyglądają, smakują, a nawet pachną. Barszcz biały może być na zakwasie z mąki pszennej, ale równie dobrze na zwykłym lub kwaśnym mleku, na kapuście kiszonej. Żurek przygotowuje się przede wszystkim na zakwasie z mąki żytniej, a jego smak i wygląd bywa różny. To dlatego, że może to być choćby zalewajka, a więc ziemniaki zalane czystym żurem, z kiełbasą, która wcześniej została pokrojona w plasterki i podsmażona, z jajkami, z twarogiem albo wszystkimi tymi dodatkami razem. Zarówno żurek, jak i barszcz biały można podać w chlebie. Specjalne chlebki można kupić w sklepie lub upiec samodzielnie. Górę chleba należy odciąć, wyjąć miąższ (przy skórce trzeba pozostawić ok. 2 cm miąższu).  Przed napełnieniem chlebków zupą należy je podpiec przez kilkanaście minut w 180 stopniach Celsjusza.

Ciasta na Wielkanoc: od mazurka, przez babkę, aż po sernik 

Nic tak nie cieszy podniebienia, jak pyszne domowe ciasta, szczególnie te, które przygotowywane są na święta. Ciasta wielkanocne to smaczny i nieodłączny element świątecznej tradycji. I nawet jeśli jesteśmy najedzeni świątecznymi pysznościami, to na kawałek serniczka czy babki zawsze znajdzie się miejsce. W słodkościach wielkanocnych króluje niezmiennie:

• Babka wielkanocna to co najmniej kilkadziesiąt różnych rodzajów ciasta, w zależności od sposobu przygotowania, rodzaju mąki czy użytych dodatków. Wśród najbardziej popularnych wyróżnić można: babkę cytrynową, majonezową, ziemniaczaną, kakaową, marmurkową czy kokosową. Oczywiście niekwestionowaną, tradycyjną królową wielkanocnego stołu jest baba drożdżowa.
• Serniki są smaczne wtedy, gdy są puszysty. Sposobów na taki sernik jest kilka: możemy część tłuszczu zastąpić ubitą śmietanką lub serkiem mascarpone, lub też dodać do masy serowej ugotowany i przeciśnięty świeżo ugotowany ziemniak. Wśród wartych wypróbowania wariantów z pewnością należy wymienić sernik wiedeński, nowojorski, baskijski, chałwowy, orzechowy czy czekoladowy.
• Mazurki tradycyjnie przygotowuje się na cieście kruchym lub makaronikowym. Zazwyczaj zwieńczony jest słodkimi masami karmelowymi, kajmakowymi, czekoladowymi lub też konfiturą. „Wisienką na torcie” są dekoracje z bakalii, orzechów czy migdałów. Najczęściej układa się je w kształt kwiatków, bazi lub też napisu „Alleluja”.

Sałatki wielkanocne: świeże i kolorowe propozycje

Obok sernika, mazurka, domowego pasztetu, białej kiełbasy i przeróżnych wędlin, sałatki wielkanocne stanowią żelazny punkt świątecznego menu. Tradycyjnie na naszych stołach króluje zwykle, jak zawsze pyszna, sałatka jarzynowa. Warto jednak spróbować również pysznej sałatki z rzodkiewką, sałatki z jajek czy sałatki z tuńczyka, na które przepisy podajemy poniżej:

Sałatka z rzodkiewką

Składniki: 

• spory pęczek rzodkiewek,
• pęczek szczypiorku,
• 2 duże jajka na twardo,
• ok. pół szklanki gęstej, kwaśnej śmietany,
• ok. łyżki majonezu (lub więcej, jeśli lubisz ostrą nutkę),
• łyżeczka startego chrzanu (najlepiej świeżego),
• łyżeczka posiekanego koperku,
• 2 łyżki siekanych ziół (bazylia, melisa, majeranek),
• duża szczypta curry,
• sól,
• pieprz,
• możesz także dodać plasterki ogórka, porwane liście sałaty, szpinaku, czy garść kiełków.

Sposób przygotowania: Rzodkiewki umyć, pokroić w plasterki lub paseczki. Szczypiorek umyć, drobno posiekać. Białka jajek pokroić. Wsypać do miski razem ze szczypiorkiem i rzodkiewkami. Sos: Żółtka utrzeć ze śmietaną. Wymieszać z majonezem, chrzanem, koperkiem i posiekanymi ziołami. Sos doprawić do smaku solą, pieprzem oraz curry. Także inne sałatki wielkanocne będą świetnie smakowały z tym właśnie sosem! Sałatkę polać przygotowanym sosem. Delikatnie wymieszać i odstawić do lodówki przynajmniej na pół godziny.

Sałatka z jajek

Składniki:

• 6 jajek ugotowanych na twardo,
• łyżka świeżo utartego chrzanu,
• sok z całej cytryny,
• szklanka kwaśnej, tłustej śmietany,
• 2 kwaskowe jabłka,
• 2 ziemniaki ugotowane w łupinkach,
• cebula,
• sól,
• biały pieprz,
• cukier,
• 4 przepiórcze jajeczka ugotowane na twardo (ewentualnie).

Sposób przygotowania: Chrzan utrzeć drobno i od razu zalać sokiem z cytryny, wymieszać. Obrać: jajka, jabłka (pozbawić gniazd nasiennych) i ziemniaki. Wszystko pokroić w kostkę. Cebulę posiekać drobno, wszystko połączyć i wymieszać z chrzanem. Śmietanę doprawić solą, pieprzem i cukrem, zalać nią sałatkę. Salaterkę przykryć folią i odstawić w chłodne miejsce. Przed podaniem przybrać rzeżuchą lub szczypiorkiem.

Sałatka z tuńczykiem

Składniki:

• 2 puszki tuńczyka (w sosie własnym),
• puszka kukurydzy,
• 4-5 plastrów ananasa z puszki,
• 300 gram sera żółtego (najlepszy będzie lekko ostry),
• czerwona cebula,
• 4 jajka na twardo,
• majonez do smaku,
• pieprz,
• szczypiorek do przystrojenia.

Sposób przygotowania: Sałatkę układamy równymi warstwami w szklanym, przezroczystym naczyniu. Po kolei: Odsączony i rozdrobniony tuńczyk (jedna puszka), posypać pieprzem. Pokrojony drobno ananas. Odsączona kukurydza z puszki. Połowa żółtego sera startego na dużych oczkach; posypać pieprzem. 2-3 łyżki majonezu. Reszta tuńczyka; posypać pieprzem. Drobno pokrojona czerwona cebula. Jajka pokrojone w kosteczkę. Pozostały ser żółty, starty; posypać pieprzem. Kilka łyżek majonezu (nieco więcej). Wstawić sałatkę do lodówki na kilka godzin. Przed podaniem udekorować szczypiorkiem.

Biała kiełbasa: jak przyrządzić idealną na Wielkanoc

Biała kiełbasa na Wielkanoc to jedna z absolutnie koniecznych pozycji na tradycyjnym świątecznym stole. Można ją przygotować na kilka bardzo smakowitych sposobów — ugotować, upiec lub usmażyć. Przy wyborze białej kiełbasy trzeba uważać na to, aby była brązowa (taki kolor sugeruje dużą zawartość mięsa i przypraw), miała stosunkowo niedużą zawartość wody i żeby nie była różowa (konserwanty).

Śniadanie wielkanocne: jak przygotować idealny początek świąt

Śniadanie wielkanocne tradycyjnie jest spożywane w niedzielę rano. W rodzinach, które biorą udział w obchodach Wielkanocy w kościele, śniadanie najczęściej podaje się po porannym nabożeństwie. Wszystko zależy jednak od tradycji w różnych rodzinach i regionach Polski. 

Śniadanie zaczynamy od święconki. Święconka to produkty i potrawy, które zaniesione w Wielką Sobotę w koszyczku do kościoła, zostały poświęcone. Zawartość koszyczka powinniśmy zjeść do ostatniego okruszka.

Na prawdziwym wielkanocnym stole nie może również zabraknąć:

• tradycyjnego żurku z białą kiełbasą i jajkiem,
• jajek: faszerowanych, z majonezem i w wielu innych formach,
• pieczonych mięs,
• chrzanu jako dodatku do potraw,
• ciast: babki, mazurka, sernika,
• w niektórych regionach również flaków,
• i oczywiście sałatki jarzynowej.